Er zijn 31 oplossingen ontwikkeld om starters aan een koopwoning te helpen waarvan er op dit moment 18 beschikbaar zijn. Opvallend is dat er veel ideeën zijn voor nieuwe constructies, maar de huidige mogelijkheden nog weinig worden benut. Dit blijkt uit onderzoek dat NHG en SVn samen hebben uitgevoerd op verzoek van minister Hugo de Jonge.
Door een samenspel van stijgende vraagprijzen, strengere leennormen, de opkomst van studieschulden en de flexibilisering van de arbeidsmarkt is het voor starters steeds moeilijker geworden om te slagen in hun eerste woningaankoop. Om meer starters toegang te geven tot een koopwoning hebben diverse gemeenten en particuliere organisaties speciale financieringsinstrumenten voor starters opgezet. In de Tweede Kamer zijn vragen gesteld of al deze initiatieven tot wildgroei hebben geleid. Naar aanleiding hiervan zijn voor het eerst alle bestaande koopregelingen voor starters in kaart gebracht door NHG en SVn.
Veel financieringsoplossingen beschikbaar
Een belangrijk inzicht is dat er 18 actieve regelingen beschikbaar zijn voor starters om hun positie op de woningmarkt te versterken. Deze oplossingen zijn terug te brengen tot vijf categorieën.
- financieringsinstrument (de koopstarter ontvangt op basis van het inkomen een aanvullende lening (Starterslening) bovenop de maximale hypotheek);
- koopinstrument (een koopstarter krijgt de mogelijkheid de woning onder de marktwaarde te kopen);
- erfpachtinstrument (consument koopt het recht om een woning op een stuk grond te bewonen);
- mix van koopinstrument en erfpacht (speciale optie die twee constructies combineert);
- huren met deling vermogensvorming of koopoptie (consument huurt de woning, maar bouwt ook vermogen op).
De eerste vier categorieën maken koopwoningen bereikbaarder voor starters. De laatste categorie zorgt ervoor dat huurders -die moeilijk aan een hypotheek kunnen komen- vermogen kunnen opbouwen via de woning. Het financieringsinstrument 'Starterslening ' en koopinstrument worden het meest ingezet. In 2021 zijn bij niet meer dan 5000 -van de in totaal 260.000- woningaankopen een van de financieringsinstrumenten ingezet.
Van welke regeling starters op de woningmarkt gebruik kunnen maken is sterk afhankelijk van de woonplaats. In veel gevallen krijgen starters met de lokale financieringsregelingen te maken, maar er bestaan ook landelijke oplossingen. Vanuit hypothecaire financiers is er weinig animo om lokale oplossingen te financieren. Alle bestaande regelingen kennen immers hun eigen beoordelingskaders en administratie. Niet alle financiers financieren dan ook alle instrumenten.
Maak gebruik van bestaande oplossingen
NHG en SVn roepen gemeenten en particuliere instanties op om gebruik te maken van bestaande oplossingen en niet het wiel opnieuw uit te vinden. Dat is complex en kan nadelig uitpakken voor starters.
We zien dat de koopwoningmarkt nog steeds moeilijk toegankelijk is voor starters dus het bouwen van betaalbare woningen blijft natuurlijk het belangrijkst. Bij de startersregelingen kan naast de uniformiteit en eenvoud ook de bekendheid en toepassing worden vergroot. Bij NHG helpen we starters met o.a. verantwoorde erfpacht- en kortingsconstructies en financiering op basis van toekomstperspectief in plaats van verleden.
Carla Muters, voorzitter Raad van Bestuur NHG
We hebben geconcludeerd dat er veel instrumenten beschikbaar zijn om starters op de koopwoningmarkt op weg te helpen. SVn zet zich in voor goed en betaalbaar wonen waarbij de Starterslening van SVn natuurlijk de meest directe vorm is. Maar juist om ook het aanbod van woningen te bevorderen biedt SVn ook andere financieringsoplossingen, zoals de financiering van transformatieprojecten en financiering van nieuwe woonvormen zoals wooncoöperaties.
Arjen Gielen, bestuursvoorzitter SVn